Collectieplan als instrument voor collectiebeheer
Een collectieplan is een basisdocument voor de collectie van musea, archieven en bibliotheken. Het geeft inzicht in de samenstelling en betekenis van de collectie, de keuzes en de uitvoering van het collectiebeleid. Voor het Buitenmuseum schreef Hofcultuur in 2018 een eerste collectieplan. Dit was gekoppeld aan een catalogisering- en digitaliseringsproject, waarvan de uitwerking op collectie.info en collectie Nederland te lezen en zien is. Bijzonder en eigentijds was dat in dat plan ook het immateriële erfgoed nummers gekregen heeft en dat een begin werd gemaakt van het in kaart brengen van het Haagse oeuvre van kunstenaars die op de locaties van het Buitenmuseum gewerkt hadden. Het ging dan ook om grote namen uit de kunstgeschiedenis. De ‘genius loci’ stonden al centraal in de ontwikkeling van het merk en vanuit de merkontwikkeling werd dit overgenomen in het collectieplan. Dit was onder meer te zien op de canon van Nederland die integraal aan de collectiewebsite werd verbonden. De pijlers van het museum waren leidinggevend in het plan.
Opzet
Een collectieplan beschrijft het collectiebeleid voor een bepaalde periode. Het biedt daarmee een kader voor het maken van keuzes voor projecten, de inrichting, verzamelbeleid en programmering. Zo zal, in het geval van het Buitenmuseum, de directe invloed van het collectieplan de halfjaarlijkse tentoonstellingen en de te organiseren activiteiten beïnvloeden. Met het plan kunnen prioriteiten gedefinieerd worden. De collectie van het Buitenmuseum is sterk gebonden aan de locaties en concentreert zich rond vier thema’s, namelijk:
- Schilderrijk Den Haag, panden van de kunstenaars o.a. Jan van Goyen, Jan Steen en Paulus Potter;
- Koninklijk Den Haagen het Den Haag als residentie van de familie van Oranje-Nassau;
- (Wel)varend Den Haag, geconcentreerd rond de grachten, de panden van de rederijen in het havenkwartier en de schilderijen die de waterstromen, havens, boten en schepen tot onderwerp hebben;
- Uitgeverij Voorhoeve, boekencollectie Fundatie Voorhoeve in langdurig bruikleen.
De locaties vormen de kennisbron voor verhalen over de thema’s. De locaties maken ons verleden tastbaar en zorgen voor een beter begrip van het heden, verleden en toekomst. Kernwoord bij ons collectiebeleid is ‘genius loci’. De opslag van herinneringen in het menselijk brein is locatiegebonden. Toegankelijkheid en zichtbaarheid van deze locatiegebonden verhalen staan bij het collectiebeleid van Het Buitenmuseum centraal. Ook contextualisering is van belang, rekening houden (mits mogelijk) met toenmalige omstandigheden, kennis en opvattingen.
Het museum wil de collectie op een relevante en bij deze tijd passende manier betekenis geven en digitaal, in het museum en buiten (aan de gevels), presenteren met behulp van haar deskundige en betrokken vrijwilligers en medewerkers.
De collectie is de basis voor diverse activiteiten van het Buitenmuseum, zoals rondleidingen, wandelingen en events. In de corona-periode van 2020 tot begin 2022 was de collectie basis voor de audiotour en het project digitaal museum.
De in het plan geformuleerde ambities kunnen gerealiseerd worden mits de capaciteit en begroting het toelaten in het tijdsbestek waarvoor het geldt.
Het plan lezen? Dat kan hier.
Updates in het verleden
Nota bene: Een collectieplan is een plan af en toe moet worden geüpdatet om het bij de tijd te houden. Het plan van het Buitenmuseum werd vanaf 2018 daarom tot twee maal toe aangepast aan de nieuwste inzichten. Zo is punt 4 pas in 2019 toegevoegd: Uitgeverij Voorhoeve, boekencollectie Fundatie Voorhoeve in langdurig bruikleen. In dat jaar is ook een inventarisatieproject gestart om de boeken in kaart te brengen. Ook in 2020 is het plan opnieuw geüpdatet, toen door de pandemie het project digitaal museum werd gestart, waarbij extra aandacht aan collectieobjecten werd gegeven en de beschikbaar van de informatie werd vergroot om de zichtbaarheid -ook tijdens een verplicht gesloten museum- te optimaliseren. In 2022 is een participatieproject gestart om een selectie te maken van de boeken in het Van Balckeneynde Huis.
Toekomstige updates Spectrum en WCAG
Bij toekomstige plannen moeten de Spectrumprocedures (richtlijnen voor collectiebeheer) in acht worden genomen mits accreditatie het doel is van het Buitenmuseum. 21 procedures kunnen over 4 beleidsterreinen worden verspreid. Een voorbeeld voor een dergelijke uitwerking (bron Spectrum):
- Collectiebeleid – Inkomend object, Verwerving en inschrijving, Afstoting en uitschrijving, Collectie-evaluatie.
- Collectie-informatiebeleid – Standplaats en verplaatsing, Inventaris, Registratie en documentatie, Uitgaand object, Documentatieplanning, Waardebepaling, Verzekering en indemniteit, Rechten, Reproductie.
- Collectietoegankelijkheidsbeleid – Inkomende bruikleen (lenen van objecten), Uitgaande bruikleen (uitlenen van objecten), Gebruik collecties.
- Collectiebeheerbeleid – Conditiecontrole en technisch onderzoek, Actieve en preventieve conservering, Calamiteitenplan voor collecties, Schade en verlies.
Vanaf 2025 komt er een Europese wet (de EAA) die bepaalt dat iedereen toegang moet krijgen tot digitale diensten en producten. Een belangrijke aanpassing is met de (collectie-)website gemoeid. In samenwerking met de organisatie Toegankelijk Den Haag wordt gekeken naar de toegankelijkheid van de website. Dit gebeurt met de WCAG (Web Content Accessibility Guidelines). We streven naar optimale toegankelijkheid. Dus ook voor 4 miljoen Nederlanders met een functionele beperking; mensen die slecht zien, kleurenblind zijn, motorisch beperkt zijn of dyslectisch zijn. Voorbeelden van goede toegankelijkheid zijn dat de website schaalbaar is op mobiel. De tekst moet goed te lezen zijn door de juiste combinatie van tekst- en achtergrondkleur. Er wordt gebruik gemaakt van een geschikt lettertype en een goede regelafstand en ook technische features zijn belang, zodat screenreaders de tekst kunnen voorlezen.
